14 Mayıs 2023 tarihinde 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri ve Cumhurbaşkanı seçimi tamamlandı. Anayasamızın m. 101/5 hükmüne göre cumhurbaşkanı seçimi yönünden salt çoğunluk sağlanamadığından seçimlerin ikinci turu 28 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak.

İki tur arasındaki süreçte ilk turun birincisi olan Erdoğan ile ikincisi olan Kılıçdaroğlu’nun bir rövanş maçına çıkacağı gibi bir algı oluşturuldu. Bu algının oluşmasındaki en büyük sebep, seçmenin yeni seçim sistemi ile birlikte iki turlu bir seçime ilk defa şahit olmasındandır. Bir diğer sebep de, ilk turda en fazla oyu alan Erdoğan’ın ekibinin böyle bir algı yaratmasıydı. Doğal olarak seçmen, Erdoğan ilk turdaki oylarına “binde” beşlik bir artış eklerse ikinci turu kazanacak gibi düşünüyor.

İkinci tur, birinci turun kaldığı yerden devamı değildir. İkinci turda sandığa oy vermeye giden seçmenlerin yarısından daha fazla oy alınması gerekiyor. İlk turda oy kullanan seçmenlerin tercihini değiştirmesi, ikinci turda oy kullanmaması veya ilk turda oy kullanmayan seçmenlerin ikinci turda oy kullanması gibi etkenler seçimin kaderini belirleyecek.

İlk tur ve ikinci turdaki katılım ve tercih farklılıkları ile yeni bir cumhurbaşkanı seçilecek. İki aday arasındaki fark 2.5 milyona yakın durumda. Sayısal olarak söylendiğinde kulağa çok büyük bir fark gibi gelse de, 64 milyon seçmene oranlandığında bu fark oluşturulan algının aksine büyük bir fark değil.

İkinci turun seçmen bazında belirleyiciliği için üç durumdan bahsettik. Birincisi; ilk turda oy kullanan seçmenin tercihini değiştirmesi… İkincisi; ilk turda oy kullanan seçmenin ikinci turda sandığa gitmemesi… Üçüncüsü ilk turda oy kullanmayan seçmenin ikinci turda oyunu kullanması…

İlk durumda, seçmenin tercihini değiştirmesinin çok yaygın olacağını ve seçimlerin kaderine etki edeceğini düşünmüyorum. Gruplaşmış, kutuplaşmış siyasette seçmen toplulukları ittifaklar tarafından büyük oranda konsolide edildiğinden bu grupların diğer seçeneğe kayması çok olası görünmüyor. İkinci tura kalamayan iki adaya oy veren seçmenin nasıl bir refleks göstereceği de yapılan anketlerde seçimi çok değiştirecek gibi durmuyor. 

Seçimin sonucu belirleyecek şey ise diğer iki durum. İlk turda sandığa gitmeyip ikinci turda sandığa gidecek olanlar ve ilk turda sandığa gidip ikinci turda gitmeyecek olanlar.

İkinci turda yarışacak olan iki adayın kendi ittifaklarının küçük partilerindekiler milletvekili seçimlerinde yeteri kadar tatmin oldular. İstedikleri adayları meclise gönderdiler ve seçimlerden olan beklentileri, bekledikleri tatmini büyük ölçüde karşıladı. Yine de, Erdoğan’ın ittifakında bulunan AKP ve MHP dışındaki siyasi partiler ittifakı oluştururken ilkesel kriterler yerine seçim sonucuna yönelik bir ittifak kurdular. İlkeleri de mutlaka ortak bir paydada buluşmuşlardır. Ama asıl amaç, seçim sonuçlarına yönelik oldu. 

Kılıçdaroğlu’nun öncülük ettiği millet ittifakı belli bir kriterlerde oluşturulmuş, uzun süredir ilkesel ortak kararlar alan bir ittifak. Milletvekili sayılarında ittifakın küçük siyasi partileri hedeflediklerinden belki de daha fazla milletvekilliği kazanmış olsa da, seçim stratejileri ve vaatlerini cumhurbaşkanlığı üzerinden kurdular. Bu partiler aynı zamanda “kazanılmış” bir cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında görevlendirilecekleri makamlarla asıl amaçlarına ulaşacaklar. Bu nedenle, millet ittifakının kendi oylarını daha fazla koruma şansı bulunuyor.

Yakın zamanda dünyada yapılan iki turlu seçimlerde de Uruguay, Karadağ ve Ekvador gibi ülkelerde ilk turda en çok oyu alan adaylar ikinci turda seçimi kaybettiler.

İkinci turdaki en büyük anahtar ise, ilk turda sandığa gitmeyen 6 milyon civarı seçmende. Kendi oyunu konsolide ederek, ilk turda sandığa gitmeyen seçmenin çoğunluğunu ikinci turda sandığa götüren aday seçimi kazanmaya en yakın olan adaydır. 

Seçimi kimin kazanacağı konusunda bir kesinlik olmasa da, şu kesin : Bu seçimler Türk siyasi tarihinde yeni bir çığır açacak, sonuç ne olursa olsun seçimlerden sonra siyasi parti ve seçmen reflekslerinde büyük değişimler olacak. Partilerin karar mekanizmalarında şu an tanınan ya da tanınmayan yeni figürleri izleyeceğiz.   www.yenicizgihaber.com